BEELDSPRAAK “ON/T/SCHULD”
Dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid. Maar voor sommigen is de Tweede Wereldoorlog nog helemaal niet
voorbij. De tentoonstelling ‘on/t/schuld’ in het Drentse Veenhuizen gaat over de gevolgen van foute voorouders op latere generaties.
Veenhuizen werd begin 19e eeuw gesticht als ‘Kolonie van Weldadigheid’,
waar weeskinderen werden gehuisvest, aangevuld met landlopers en bedelaars, die zwaar werk moesten verrichten in het hoogveen, om samen met een streng christelijke leer, er als betere mensen uit te komen.
In 1945 werden er foute Nederlanders opgesloten. Het gevolg was dat er zo’n 20.000 kinderen verweesd waren. Zij werden in allerlei tehuizen gestopt. Daar waren lang niet voldoende voorzieningen zoals bedden, kleding en voedsel. Om te voorkomen dat in een volgende oorlog opnieuw een groep collaborateurs zou opstaan, moesten deze ‘besmette’ kinderen zo snel mogelijk worden geïntegreerd. Dit had vaak een averechts effect; velen voelden zich afgewezen en in het nauw gebracht. Ze groeiden veelal op met een gevoel van schuld en schaamte en vroegen zich vaak af, ben ik medeplichtig? Hoe kom ik hiermee in het reine? Het is vaak een worsteling die een leven lang duurt. Er werd niet over gesproken, de schaamte en verwarring waren te groot.
En juist dat zwijgen gaf hun kinderen later een gevoel van gebrokenheid en pijn. De bezoekers van de tentoonstelling kunnen op kaartjes schrijven wat zij met zich meedragen. Het is aangrijpend te lezen wat er op die kaartjes staat. Altijd maar zwijgen, jezelf onzichtbaar maken, het gevoel er niet te mogen zijn.
Door de maatschappij op te delen in ‘goed’ of ‘fout’ wat helaas vandaag weer gebeurt, zeker onder druk van de sociale media, gaat de nuance verloren en blijft het belangrijk onze kinderen voor te houden dat de geschiedenis nooit eenzijdig is en dat je verder moet kijken dan goed of fout.
Myrthe van der Graaf